Polska w IUCN, IUCN w Polsce

Polska, reprezentowana przez władze rządowe, była jednym z zaledwie 18 państw założycieli Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody.

W 1928 roku w Brukseli powstało Międzynarodowe Biuro Współpracy w dziedzinie Ochrony Przyrody. Wśród jego pomysłodawców i założycieli byli między innymi: prof. Władysław Szafer, Walery Goetel i Michał Siedlecki. Po II wojnie światowej Biuro to zostało przekształcone w założoną w 1948 roku Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody. Wśród członków założycieli IUCN były: polski Rząd, Liga Ochrony Przyrody, Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, Polskie Towarzystwo Leśne, Polskie Towarzystwo Geologiczne, Polskie Towarzystwo Zoologiczne i Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Przy tworzeniu IUCN współpracowała również Państwowa Rada Ochrony Przyrody. Co ciekawe, Polska (reprezentowana przez władze rządowe) była jednym z zaledwie 18 państw założycieli Unii, jedynym z ówczesnego Bloku Wschodniego. W imieniu Rządu deklarację przystąpienia podpisali: K. Sembrat, W. Brzeziński, W. Goetel i S. Jarosz.

W latach 1948-1952 prof. Władysław Szafer był członkiem Światowej Rady IUCN – jako przedstawiciel Europy. W latach 1996-2004 funkcję tę pełniła dr Anna Kalinowska. Przedstawiciele polskich członków IUCN uczestniczyli w wielu organizowanych przez IUCN Światowych Kongresach Ochrony Przyrody, podczas których odbywały się także Walne Zjazdy Unii, oraz innych konferencjach i kongresach. Kilkudziesięciu ekspertów z Polski bierze udział w pracach komisji eksperckich Unii. Z końcem 2016 roku do komisji tych należało 55 polskich specjalistów i specjalistek z różnych dziedzin.

Do tej pory przez IUCN przewinęło się 20 polskich członków. Szesnastu z nich utraciło członkostwo (dwóch członków już nie istnieje). Niestety, obecnie Polska należy do bardzo nielicznej grupy państw w Europie i dość nielicznej na świecie, które nie mają w IUCN swojego członka z kategorii A (organy i agendy rządowe).

W przeszłości do Unii należały następujące jednostki z Polski (w nawiasie podano okres przynależności):

• Rząd Polski (1948–?)
• Liga Ochrony Przyrody (1948–2009)
• Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika (1948–?)
• Polskie Towarzystwo Leśne (1948–?)
• Polskie Towarzystwo Geologiczne (1948–?)
• Polskie Towarzystwo Zoologiczne (1948–?)
• Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (1948-1950)
• Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (1958–2015)
• Polski Klub Ekologiczny (1990–2006)
• Instytut Ochrony Środowiska (1995–2009)
• Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura” (1995-2018)
• Fundacja EkoFundusz (1997–2008)
• Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (2000-2019)
• Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska (2004-2018)
• Centrum Prawa Ekologicznego (2005-2017)
• Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” (2005-2017)

W 1993 roku powstała Fundacja IUCN Poland, początkowo działająca m.in. jako krajowe biuro IUCN na Polskę, a od 1998 do 2008 prowadząca w Warszawie Biuro IUCN dla Europy Centralnej. Realizowała ona samodzielne projekty i opublikowała wiele wydawnictw. Obecnie ani to Biuro, ani Fundacja nie istnieją, a Polska podlega pod Europejskie Biuro Regionalne IUCN w Brukseli.

Obecnie do IUCN należy 4 członków mających swoje siedziby w Polsce. Wszyscy są zgłoszeni jako członkowie z kategorii B – organizacje pozarządowe. Są to:

• Państwowa Rada Ochrony Przyrody (od 1950)
• Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” (od 2003)
• Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze (od 2012)
• Fundacja WWF Polska (od 2016)

Polski Komitet Krajowy IUCN założony ok. 1995 roku, a formalnie uznany przez władze IUCN w 2003 roku tworzą wszyscy obecni polscy członkowie Unii.