Powstaje nowa polska czerwona lista

Polski Komitet Krajowy IUCN przystąpił do tworzenia nowej Polskiej czerwonej listy gatunków zagrożonych. Będzie ona – na wzór globalnej Czerwonej listy (www.iucnredlist.org) – prowadzona w formie serwisu internetowego.

Ostatnia polska czerwona lista gatunków zagrożonych w odniesieniu do kręgowców ukazała się ponad 20 lat temu (w roku 2002) i w znacznym stopniu nie odpowiada już ani stanowi rzeczywistego zagrożenia poszczególnych gatunków, ani aktualnym kategoriom i kryteriom ich przyznawania, ustanawianym przez IUCN. Nieco nowsze są listy dla bezkręgowców, roślin czy grzybów, ale i one wymagają aktualizacji.

Morświn jeden z 22 gatunków uznanych polskiej czerwonej liście z roki 2002 za krytycznie zagrożony (CR) - fot. A. Kepel
Morświn – jeden z 22 gatunków uznanych w polskiej czerwonej liście z roku 2002 za krytycznie zagrożony (CR). Fot. Andrzej Kepel

W pierwszej kolejności Lista obejmie rodzime dla Polski płazy, gady, ptaki i ssaki. W wypadku ptaków sytuacja jest dobra – nowa lista została opracowana przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w porozumieniu z PKK IUCN w roku 2020 zgodnie z aktualnymi zasadami. Ma ona formę książkową (https://otop.org.pl/naszeprojekty/chronimy/czerwona-lista-ptakow-polski) i obecnie wymaga jedynie adaptacji do formy internetowej – z ewentualnymi drobnymi uzupełnieniami wynikającymi m.in. z postępu wiedzy. W odniesieniu do pozostałych trzech gromad kręgowców konieczne było zebranie zespołu ponad 50 autorów – specjalistów od poszczególnych taksonów, którzy w roku 2023 będą prowadzili analizę stanu ich krajowych populacji i przyczyn zagrożenia. W grudniu 2022 roku odbyły się pierwsze warsztaty dla autorów i recenzentów tej listy, mające zapewnić możliwie jednolitą i zgodną z zasadami IUCN realizację tych ocen. Jest to bardzo ważne, gdyż podstawową zaletą systemu czerwonych list IUCN jest globalna porównywalność przyznanych kategorii.

Wybrano internetową formę nowej czerwonej listy, gdyż ma ona kilka bardzo istotnych zalet. Nie tylko jest łatwo i nieodpłatnie dostępna dla wszystkich zainteresowanych, ale umożliwia także stosunkowo łatwe, bieżące aktualizowanie ocen w miarę pojawiających się potrzeb. Można to robić nawet dla pojedynczych gatunków. Po zakończeniu prac nad oceną wymienionych na wstępie czterech gromad kręgowców PKK IUCN zamierza stopniowo rozszerzać tę listę o kolejne grupy taksonomiczne.

Koordynacji i finansowania tworzenia nowej Polskiej czerwonej listy gatunków zagrożonych podjęło się Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” – jeden z członków PKK IUCN. Większość środków na to zadanie pochodzi ze wsparcia uzyskanego w roku 2022 od sieci sklepów Biedronka oraz z Funduszu Żubra. Partnerem merytorycznym projektu jest Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. Lista partnerów będzie się zapewne wydłużać.